انواع چوب و کاربردهای آن

بدون شک چوب یکی از زیباترین ابزارها برای ساخت انواع وسایل و صنایع دستی است که این روزها طرفداران بسیاری را نیز به خود اختصاص داده است. شاید برای شما هم پیش آمده است که با دیدن آثار هنری ساخته شده از چوب، شگفت زده شده و به زیبایی بیشتر این منبع طبیعی پی برده باشید. خوشبختانه تنوع بسیار بالای گونه های گیاهی و درختان، سبب تولید انواع مختلف چوب شده که هر یک برای کاربردهای مختلفی قابل استفاده می باشند.

اگر شما نیز از آن دسته از افرادی هستید که با دیدن و لمس چوب، احساس نزدیکی با طبیعت دارید، مطالعه این مقاله می تواند برایتان دلچسب باشد. در این مقاله به معرفی انواع مختلف چوب و کاربرد هر یک از آنها خواهیم پرداخت. با مطالعه این مطلب هم با گونه های مختلف گیاهی آشنا می شوید و هم در مورد انواع مختلف چوب و کاربرد آنها، اطلاعاتی کسب خواهید نمود.

انواع چوب

پیش از شروع، لازم به توضیح است که به طور کلی چوب ها در دو دسته اصلی سخت و نرم قرار می گیرند. این دسته بندی به هیچ عنوان به میزان مقاومت و دوام چوب مرتبط نبوده و در اصل بر اساس نوع درخت تنظیم شده است. در واقع چوب هایی که از درختان پهن برگ تولید شده اند، در دسته چوب های سخت و چوب هایی که از منابع درختان سوزنی برگ هستند در دسته چوب های نرم قرار می گیرند.

نکته حائز اهمیت در مورد چوب ها، تغییر رنگ چوب است. تمامی چوب های جنگلی، پس از گذشت مدت زمانی در معرض تابش فرابنفش خورشید تغییر رنگ می دهند، به طوری که چوب های روشن مقداری تیره تر شده و چوب های تیره کمی روشن تر خواهند شد. پس تغییر رنگ چوب امری طبیعی است و شاید یکی از جذابیت های آن باشد!

چوب راش

چوب درخت راش به رنگ کرم مایل به قرمز است و با داشتن پوسته ای نازک و حساس، از دسته چوب های سخت به حساب می آید. چوب تولید شده از درخت راش، به دلیل مقاومت بالا، برای تولید وسایلی مانند مبل، کابینت، دسته ابزار، تخته سه لایی و .. مورد استفاده قرار می گیرد. علاوه بر این، از این چوب برای ساخت ابزار آلات موسیقی مانند پیانو و طبل نیز استفاده می شود. چوب راش پس از برش، در مقابل رطوبت و عوامل محیطی مقاوم نبوده و به همین دلیل است که برای استفاده در فضاهای باز انتخاب مناسبی نیست؛ اما می توان برای زیباسازی فضاهای داخلی اشکال معماری، مانند کلبه های جنگلی از آن استفاده کرد.

اگر به فکر ساخت صنایع دستی با چوب راش هستید؛ باید این نکته را بدانید که به دلیل سختی بالای این چوب، استفاده از ابزار دستی برای ساخت وسایل، کاری بسیار دشوار خواهد بود. در مورد منابع چوب راش در داخل کشور ایران، می توان گفت که گونه های شرقی این چوب در ارتفاعات گیلان و مازندران یافت می شوند؛ اما به دلیل محدودیت های اعمال شده برای قطع درختان در این مناطق، تولید کنندگان مبلمان و کابینت، بیشتر از چوب های راش وارداتی و یا ام دی اف برای تولیدات خود استفاده می کنند.

چوب ملچ

چوب درخت ملچ به رنگ قهوه ای مایل به قرمز است که ممکن است رگه های سبز رنگ نیز در آن وجود داشته باشد. این چوب در دسته چوب های نیمه سخت قرار گرفته و در تولید مبلمان، جعبه سازی، چوب هاکی، تیر و کمان، آلات موسیقی چوبی و ساخت کلبه ها مورد استفاده قرار می گیرد. چوب ملچ در مقایسه با چوب راش در مقابل رطوبت دوام بیشتری داشته و به همین علت در صنعت قایق سازی نیز کاربرد بسیاری دارد.

نقش و نگارهای زیبای موجود در سطح چوب ملچ سبب شده تا از این چوب برای تولید روکش های مختلف چوبی نیز استفاده شود. علاوه بر این، ملچ به دلیل در هم تنیدگی بافت خود، مقاومت بالایی در برابر خمش دارد. از منابع درخت ملچ در کشور ایران می توان به جنگل های شمال کشور و همچنین جنگل های ارسباران در شهر آذربایجان شرقی اشاره کرد.

چوب افرا

درخت افرا یکی از درختان بومی آسیاست که تا به امروز بالغ بر ۱۰۰ گونه متفاوت از آن کشف شده است. رنگ چوب برای گونه های مختلف این درخت، متفاوت است اما رنگ متداول آن سفید مایل به صدفی است که رگه هایی از رنگ قرمز نیز در آن وجود دارد. خبر خوب برای علاقمندان به هنر صنایع دستی این است که چوب افرا به دلیل داشتن قابلیت ظریف کاری، برای استفاده در ساخت صنایع دستی انتخاب بسیار خوبیست. از این چوب در هنر خراطی، منبت کاری، نازک کاری و ساخت وسائل تزئینی و انواع سازهای چوبی استفاده می شود.

علاوه بر موارد ذکر شده، چوب افرا در دسته چوب های نیمه سخت قرار گرفته و از این رو در تولید مبلمان، میز کنسول و سایر وسایل خانگی نیز کاربرد دارد. چوب این درخت به دلیل استحکام بالای آن، گزینه بسیار مناسبی برای تولیدکنندگان پلای وود یا تخته چندلایی است. گونه های موجود از درخت افرا در کشور ایران حدود ۱۰ نوع هستند که به صورت درخت یا درختچه در جنگل های جنوب، غرب و شمال کشور می رویند.

چوب گردو

چوب گردو یکی از محبوب ترین چوب ها در تولید صنایع دستی به حساب می آید. تراشکاری و کنده کاری روی چوب گردو بسیار آسان بوده و در عین حال به دلیل تراکم بسیار بالای بافت، دوام و مقاومت خوبی نیز در برابر ضربه دارد. اگر به هنرهای دستی چوبی علاقمندید، چوب گردو بهترین پیشنهاد برای شما خواهد بود.

چوب گردو تنوع بسیار بالایی از انواع رنگ ها را داراست و این به دلیل تفاوت رنگ در پوسته و مرکز تنه های درخت گردوست. به طوری که، قسمت های بیرونی چوب درخت گردو به رنگ قهوه ای مایل به خاکستری بوده و بخش های مرکزی آن، طیف مختلفی از رنگ قهوه ای، از روشن تا تیره را داراست. از چوب گردو در تولید انواع وسایل تزئینی، صنایع دستی و وسایل موسیقی استفاده می شود. نکته جالب در مورد چوب درخت گردو تغییر رنگ آن است.

با گذشت زمان و تحت تاثیر نور، رنگ این چوب روشن تر شده و تغییر پیدا خواهد کرد. خوشبختانه گونه های مختلف این درخت در اکثر مناطق کشور ایران رشد می کنند. از نمونه های این مناطق می توان به دامنه رشته کوه البرز در شمال و زاگرس در غرب کشور، اقلید فارس در جنوب، ارتفاعات جنوب غربی ارومیه، کوه تفتان در سیستان و بلوچستان و ارتفاعات شمال کرمان اشاره کرد.

چوب چنار

درخت چنار یکی از زیباترین درخت هاست که در دسته درختان تزئینی قرار می گیرد. بدون شک نمونه های بیشماری از این درخت را در محیط های شهری، خصوصاً در شهر تهران، از نزدیک دیده اید. درختی بلند قامت و زیبا، با برگ هایی به شکل ستاره که تا ارتفاع ۵۰ متری نیز رشد خواهد داشت. چوب درخت چنار از دسته چوب های نیمه سخت است و از نظر بافت شبیه به چوب راش است.

این چوب از نظر رنگبندی مانند چوب درخت گردو، تنوع رنگبندی دارد. رنگ قسمت بیرونی آن زرد مایل به سفید است، قسمت های داخلی صورتی مایل به خاکستری و هر چه چوب سن بالاتری داشته باشد؛ این رنگ به سمت قهوه ای متمایل می شود. به دلیل زیبایی ظاهری چوب درخت چنار، از آن برای تولید مبلمان استفاده می شود. این نوع چوب در هنر معرق کاری و منبت کاری نیز کاربرد دارد.

درخت چنار یکی از درختان بومی کشور ایران است و ریشه های فرهنگی و تاریخی نیز با خود به دنبال دارد. انواع مختلف این درخت در اکثر مناطق ایران به وفور یافت می شود، اما اصولاً از این درخت به منظور کاربردهای تزئینی استفاده شده و بنا به شرایط خاص مانند یخ زدگی و یا خشک شدگی از چوب آن استفاده می شود.

چوب تبریزی

چوب درخت تبریزی و یا درخت صنوبر از دسته چوب های نرم است. چوب تبریزی چوبی انعطاف پذیر بوده و مقاومت چندانی ندارد؛ به همین دلیل است که از آن بیشتر در صنایع کبریت سازی و کاغذ سازی استفاده می شود. چوب تبریزی در دو رنگ سفید و کرم وجود دارد. انتخاب این چوب برای ساخت صنایع دستی مناسب نیست، چرا که مقاومت بسیار پایینی داشته و در مقابل ضربات ابزار آسیب پذیر است. درخت تبریزی بیشتر در آب و هوای سرد و در بستر رود و یا جوی آب می روید. گونه های مختلف این گیاه را در اکثر مناطق سردسیر و کوهستانی کشور می توان دید. از درخت تبریزی بیشتر به عنوان کاربردهای تزئینی و یا تولید چوب استفاده می شود.

چوب بلوط

چوب درخت بلوط یکی از مقاوم ترین و سرسخت ترین انواع چوب برای تولید سازه های مختلف چوبی است. درخت بلوط بیش از ۶۰ گونه مختلف دارد و رنگبندی چوب آن نیز بسیار متنوع است. از بین تمامی این رنگ ها، رنگ قرمز و سفید کارایی بیشتری دارد. زیبایی ظاهری و مقاومت بالای این چوب باعث شده تا در تولید کفپوش، کابینت و مبلمان مورد استفاده قرار بگیرد. لازم به ذکر است که از ام دی اف ملامینه هم در تولید انواع کابینت، کفپوش و مبلمان هم استفاده می شود.

این نوع چوب مقاومت بالایی در برابر نفوذ آب داشته و از این رو در صنعت کشتی سازی نیز از آن استفاده های بسیاری می شود. علاوه بر این،‌ چوب بلوط به واسطه ترکیبات خاصی که در خود دارد،‌ در مقابل نفوذ حشره و آفت نیز بسیار مقاوم است. گونه های بلوط ایرانی با ارتفاع نزدیک به ۱۰ متر در سرتاسر رشته کوه زاگرس به وفور یافت می شود.

چوب ممرز

ممرز چوبی نیمه سخت است و مقاومت بالایی دارد. منابع بسیاری از این نوع درخت در کشور ایران موجود است و همین امر سبب شده تا از نظر قیمت، نسبت به سایر چوب ها مقرون به صرفه تر باشد. از چوب درخت ممرز به سبب قیمت مناسب تر، در پوشش سقف شیروانی و یا صنایع دستی نظیر معرق کاری و خراطی استفاده بسیاری می شود. رنگ درون و بیرون این چوب سفید مایل به صورتی است و قابلیت تورق بسیار بالایی دارد. منبع اصلی درخت ممرز در کشور ایران جنگل های شمال است و می توان گفت یکی از درختان بومی این مناطق می باشد.

چوب گیلاس

این نوع چوب در دسته چوب های نیمه سخت قرار گرفته و از جمله چوب هایی است که به مرور زمان تغییر رنگ می دهد. رنگ درونی چوب زرد روشن است که به مرور زمان به سمت قرمز و یا نارنجی تغییر پیدا می کند. چوب گیلاس ابزارپذیری بسیار خوبی دارد و از این رو در صنعت معرق کاری، منبت کاری، خراطی و … استفاده های فراوانی از آن می شود.

به جهت رنگ زیبای آن، برای انجام دکوراسیون های داخلی و همچنین انواع روکش ها و استفاده در تولید پارکت ها انتخاب بسیار خوبی است. درخت گیلاس از دسته درخت هایی است که در آب و هوای سردسیری و معتدل می روید. از منابع رشد این درخت در ایران می توان به جنگل های بخش های شمالی کشور،‌ دامنه های رشته کوه های البرز،‌ الموت قزوین، آذربایجان شرقی و … نام برد. 

چوب نراد

درخت نراد یکی از گونه ای مختلف درخت کاج است که چوب حاصل از آن به رنگ زیبای سفید مایل به صورتی و یا کرم است. . چوب نراد در گروه چوب های وارداتی است و منابع آن در داخل ایران، از کشور روسیه تامین می شود. این چوب از دسته چوب های نرم و منعطف است و مقاومت بالایی ندارد از این رو از آن در صنایع کاغذ سازی، ساخت پالت، کفپوش و … استفاده می شود.

چوب نراد در مقایسه با سایر چوب ها قابلیت بیشتری برای سمباده خوری و یا برش کاری دارد و به همین دلیل در تولید صنایع دستی و هنری نیز مورد استفاده قرار می گیرد. علاوه بر این نراد، از لحاظ قیمتی مقرون به صرفه تر بوده و به همین دلیل یکی از پر کاربردترین چوب ها در صنعت نجاری می باشد.

چوب کاج

کاج جزء درختان سوزنی شکل است که تقریبا ۱۲۶ گونه آن در کشورهای نیمکره شمالی یافت می‌شود. ارزش اقتصادی اصلی کاج در صنایع ساختمانی، به عنوان تخته سه لایه و تولیدات کاغذی است اما در صنایع دیگر هم کاربردهای بسیار گسترده ای دارد. درختان کاج جوان معمولاً مخروطی و دارای شاخه های افقی هستند درحالی که درختان مسن تر دارای تاج های گرد، مسطح یا پهن می باشند. کاج در دسته چوب های نرم قرار دارد ولی از آنجایی که رشد بسیار زیادی دارد، در اکثر صنایع مورد استفاده قرار می گیرد. گونه های مختلف کاج شامل کاج مدیترانه ای، اتریشی، زبره، جزایر قناری، کاج کاشفی، کولتر، دم روباهی، سفید غربی و … است.

چوب ساج

از آنجایی که خواص چوب ساج بسیار مورد توجه قرار گرفته است در صنایع مختلفی کاربرد دارد. چوب ساج همانند تخته سه لایه دریایی به دلیل عملکرد بالا در شرایط آب و هوایی مختلف برای صنایع دریایی، کفپوش، سنگرها و درهای قایق مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین، ساج در ساخت و ساز عمومی ساختمان ها استفاده می شود و یک ماده رایج برای قاب بندی است.

چوب ساج به دلیل زیبایی، مقاوم در برابر تغییرات آب و هوایی و طول عمر بالا، یکی از بهترین چوب ها برای مبلمان در فضای باز محسوب شده است. از آنجایی که کار با آن نسبتاً آسان است، برای ساخت نیمکت ها و صندلی های غذاخوری نجارها از این نوع چوب استفاده می کنند.

چوب ماهون

چوب ماهون یا ماهاگونی به دلیل رنگ و بافت خاصی که دارد، توجه افراد زیادی رو به خود جلب کرده است و کاربردهای گوناگونی در صنایع مختلف دارد. این چوب به رنگ های قهوه ای مایل به زرد، صورتی کم رنگ تا قهوه‌ای متمایل به قرمزه وجود دارد. چوب ماهون به عنوان روکش‌های گران قیمت شناخته است. به همین دلیل، در صنعت ساختمان سازی مورد استفاده قرار نمی گیرد و بیشتر برای مبلمان کاربرد دارد. همانطور که اشاره کردیم، چوب ماهون چوبی بادوام است و برای ساخت کابینت، کفپوش و مبلمان مورد استفاده قرار می گیرد و به دلیل زیبایی و تراکم آن برای ساخت روکش در ساخت تخته سه لا استفاده می شود.

 تخته سه لا ساخته شده از چوب ماهون مانند الوار چوبی به نظر می رسد و ظاهر خوبی دارد. اما تخته سه لا با روکش چوب ماهون قوی تر از الوار چوبی است؛ زیرا انعطاف پذیری بالایی دارد و می تواند وزن بیشتری را بدون شکستگی حمل کند. این چوب دارای ۳ گونه هندوراس، چوب ماهون آمریکایی و ماهون برگ بزرگ می باشد اما بیش از ۶ نوع چوب معمولی اغلب به عنوان چوب ماهون شناخته شده است.

چوب زبان گنجشک

چوب زبان گنجشک که با چوب ون هم شناخته شده، بیشتر به رنگ روشن است و برعکس گونه های دیگر در صنعت کاربرد کمتری دارد و بیشتر خواص دارویی دارد. به عنوان مثال، چای تهیه شده از برگ‌های زبان گنجشک دارای برخی خواص دارویی است. این چوب، به دلیل استحکام و مقاومت بالا در ساخت برخی از لوازم ورزشی کاربرد دارد.

چوب اقاقیا

اگرچه چوب های بسیار زیادی در بازار موجود است اما چوب اقاقیا به یکی از محبوب ترین چوب های موجود در بازار تبدیل شده است. به همین دلیل، محصولات متنوعی از درخت اقاقیا ساخته شده و آن را به یک کالای مطلوب در بین تولید کنندگان و مشتریان تبدیل کرده است.

این نوع چوب می تواند در طیف وسیعی از شرایط آب و هوایی رشد کند. به همین دلیل، زمانی که از این الوار برای روکش تخته سه لا استفاده می کنند، مقاومت بالایی در برابر تغییرات آب و هوایی دارند. در عین حال، ضد خش است و آن را به انتخابی عالی برای مبلمان، وسایل فضای باز و حیاط تبدیل کرده است. از چوب اقاقیا برای مبلمان در فضای باز به همراه چوب ساج به دلیل مقاومت در برابر ضربه و طول عمر زیاد آن استفاده می شود. اگرچه چوب اقاقیا در هر شرایط آب و هوایی به خوبی کار می کند، اما نباید در دمای شدید نگهداری شود تا عمر آن طولانی تر شود.

اقاقیا به طور طبیعی باکتری ها، قارچ ها و حشرات را دفع می کند و همانطور که در بالا ذکر شد در برابر تغییرات آب و هوایی مقاوم است. این ویژگی های منحصر به فرد در کنار هم، به آن برتری نسبت به سایر گونه های چوبی می دهد. برای ساخت لوازم آشپزخانه مانند تخته‌های چوبی، کاسه‌های سرو، کاسه‌های غذا و حتی وسایل حمام مانند کابینت حمام، ظروف صابون و … مورد استفاده قرار می گیرد. تخته‌ خردکن های چوب اقاقیا به دلیل ضد باکتری بودن و ضد خش بودن، بسیار بهداشتی تر از تخته‌های پلاستیکی هستند.

چوب سرخدار

سرخدار به ندرت در کشور یافت می شود و جزو غیر معمول ترین درختان هستند. این که چوب سرخدار بسیار کمیاب شده است به دلیل رشد کم و خواص ویژه آن است که باعث محبوبیت فوق العاده و استفاده فراوان از آن شده است.

درختان سرخدار می توانند بسیار پیر شوند و به سختی تحت تأثیر آفات قرار گیرند. چوب درخت سرخدار بسیار سنگین، قوی و الاستیک می باشد و برای کنده کاری بسیار ایده آل است. همچنین، در برابر رطوبت بسیار مقاوم بوده و هیچ اثری از رزین در چوب وجود ندارد. خاصیت خشک کنندگی عالی دارد و می توان آن را به خوبی با اره برقی و چاقوهای حکاکی برش داد. چوب سرخدار را می توان به خوبی جلا و صیقل داد. به لطف ظاهر جذاب و همگن و دوام استثنایی آن، هنرمندان دوست دارند از آن برای تولید مجسمه های ارزشمند خود استفاده کنند.

چوب فندق:

چوبی نسبتاً منعطف و کم دوامی است که بیشتر در ساخت وسایل تزئینی، قایق سازی، تولید عصا، چوب شمشیر و نرده از آن استفاده می شود. از آنجا که کاشت درخت فندق بیشتر برای اهداف کشاورزی و تولید محصول است، بنابراین منابع دسترسی به این چوب نسبت به سایر چوب ها محدود است.

درختان فندق درختچه هایی هستند که به طور معمول،‌ تا ارتفاع حدودا ۲ متر رشد می کنند. از منابع این درخت در کشور ایران می توان به استان گیلان،‌ شهرستان تالش و استان قزوین اشاره کرد. چوب درخت فندق قابلیت تورق بسیار خوبی دارد و از این رو در صنایع کاغذ سازی نیز از آن استفاده های بسیاری می شود. رنگ این چوب خاکستری مایل به قهوه ای است.

 تنوع بسیار بالایی از گونه های مختلف چوب وجود دارد که در این مقاله به بیش از ۱۰ نوع آنها اشاره شد. گروه بازرگانی مدحت وود که اصلی ترین فعالیت آنها در زمینه واردات و تولید انواع تخته سه لایی و پلای وود میباشد، میتواند شما را در حوزه های مختلف صنعت چوب یاری دهد. برای دریافت مشاوره رایگان، میتوانید با کارشناسان مدحت وود تماس حاصل نمایید.