چوب از دیرباز تا کنون، متریال همیشگی صنعت ساختمان‌سازی بوده و کاربردهای فراوانی در آن دارد. ترموود نوعی چوب فرآوری شده است که به‌عنوان یکی از مصالح نوین، جای خود را در نمای داخلی و خارجی ساختمان‌ها باز کرده است. این محصول از چوب درختان مختلفی تولید می‌شود. این چوب، محصولی نوآورانه و طبیعی است که با گذر از فرایندی علمی و دقیق در دماهای مختلف، به‌طور کامل عاری از رطوبت و گرمادیدگی می‌شود. فرایند تولید ترموود پایداری و مقاومتش را افزایش می‌دهد و از ترک خوردگی، تاب برداشتن و خم شدن آن جلوگیری می‌کند.
در این مقاله، به اکتشاف دنیای چوب ترموود می‌پردازیم و با ویژگی‌ها، انواع، کاربردها، مزایا و معایب و همچنین ابعاد و ضخامت‌های مختلف این چوب آشنا می‌شویم، پس همراهمان بمانید.
چوب ترموود چیست؟
ترموود نوعی چوب فرآوری شده است که با گذراندن عملیات حرارتی خاص، به خواص فیزیکی و مکانیکی بهتری دست پیدا می‌کند. در این فرایند، چوب در محیطی کنترل‌شده تا دماهای بالا گرم می‌شود. این عمل، ساختار چوب را دگرگون می‌کند و منجربه ارتقای ویژگی‌های فیزیکی و مکانیکی آن می‌شود.
در فرایند ترمو، زنجیره‌های سلولزی مغز چوب شکسته و اسید موجود در بافت آن تبخیر می‌شود. به این ترتیب، چوب حاصل (ترموود) از هرگونه جانور و حشرات میکروسکوپی پاک می‌شود. چوب ترموود به دلیل فرایند ترمو کردن بدون استفاده از مواد شیمیایی و افزودنی، جایگزینی ایده‌آل برای چوب‌های اشباع است.
تاریخچه ترموود
تاریخچه ترموود به دهه 1930 برمی‌گردد. زمانی که ایده اصلاح حرارتی چوب برای بهبود خواص آن مطرح شد. اما تا دهه 1990، این ایده به‌طور عملی در صنعت چوب به کار گرفته نشد. در این دهه، مهندسان فنلاندی با همکاری دانشگاه‌های این کشور، فرایند ترموود را در مقیاس صنعتی توسعه دادند و ثبت اختراع کردند.
پس از موفقیت فرایند تیمار حرارتی چوب ترموود در فنلاند، این فناوری به‌سرعت در سایر کشورهای اروپایی و فراتر از آن گسترش یافت. امروزه، شاهد فعالیت شرکت‌های متعددی در سراسر جهان هستیم که با استفاده از فرایندهای مختلف اصلاح حرارتی، حاصل تحقیقات و آزمایش‌های خود، به تولید ترموود می‌پردازند.
روش تشخیص ترموود باکیفیت و استاندارد چیست؟
کیفیت ترموود را می‌توان با بررسی شاخص‌های مختلفی سنجید. در ادامه به بعضی از مهم‌ترین شاخص‌ها اشاره می‌کنیم.
- رنگ: ترموود باکیفیت، از نظر ظاهری دارای رنگ قهوه‌ای یکنواختی است. این رنگ قهوه‌ای، نه خیلی تیره و نه خیلی روشن است بلکه در یک طیف رنگی متوسط قرار دارد. تنالیته رنگ قهوه‌ای در تمام شاخه‌های ترموود باکیفیت باید یکسان باشد و تفاوت قابل‌توجهی بین آن‌ها مشاهده نشود.
- گره‌ها: گره‌های ترموود باید همرنگ با خود ترموود، سالم و بدون ترک یا شکستگی باشند و اثری از سوختگی در آن‌ها دیده نشود. گره‌ها باید به‌طور کامل در جای خود قرار گرفته و هیچ گره افتاده یا خالی در چوب وجود نداشته باشد.
- ترک و زخم: ترموود باید بدون هر نوع ترک، چه قابل دیدن و چه میکروسکوپی باشد. همچنین هیچ اثری از زخم یا کنده شدن چوب در آن مشاهده نشود.
- کیفیت پرداخت: صافی و کیفیت پرداخت ترموود از اهمیت بالایی برخوردار است. سطح ترموود باید به شکلی باشد که هنگام لمس آن، هیچ زبری احساس نشود. همچنین، پرداخت باکیفیت به ترموود براقیت و درخشندگی خاصی می‌بخشد.
- پایداری ابعادی: ترموود باکیفیت در تمام پروفیل‌ها، طول، عرض و ضخامت یکسانی دارد. همچنین، شاخه‌های ترموود باید بدون تاب طولی و عرضی یا پیچش باشند.
- میزان رطوبت: رطوبت یکی از فاکتورهای مهم در کیفیت ترموود است. این رطوبت باید بین 3 تا 7درصد باشد و با استفاده از دستگاه‌های رطوبت‌سنج قابل اندازه‌گیری است.
- آب گریزی: یکی از ویژگی‌های بارز ترموود باکیفیت و استاندارد، خاصیت آب‌گریزی آن است. به این معنا که در صورت ریختن آب روی سطح ترموود، آب به‌سرعت جذب نشده و به جای آن، از روی سطح چوب تبخیر شود. این امر از هرگونه تغییر ظاهری و ابعادی در ترموود جلوگیری می‌کند.
- تراکم: در ترموود، چگالی و رطوبت چوب در تمام قسمت‌ها باید یکسان باشد. این موضوع موجب می‌شود که شاخه‌های ترموود با ابعاد یکسان، وزن یکسانی داشته باشند. هر نوع تفاوت در وزن و چگالی، نشان‌دهنده نقص در فرایند تولید ترموود و کیفیت نامطلوب آن است.
ترموود چگونه فرآوری می‌شود؟
در اولین مرحله، چوب در دمای بسیار بالای 220 درجه سانتی‌گراد حرارت داده می‌شود. این دما تا حدی نزدیک به نقطه احتراق چوب است اما قبل از رسیدن به آن، فرایند متوقف شده و چوب به‌تدریج سرد می‌شود.
حرارت زیاد، ساختار شیمیایی چوب را دگرگون کرده و در نتیجه، خواص آن نیز تغییر می‌کند. این تغییر، مقاومت و استحکام چوب را به‌شکل قابل‌توجهی افزایش و خاصیت عایق رطوبتی و پایداری آن را نیز به‌طور چشمگیری ارتقا می‌دهد.
بر اثر فرآوری ترموود، رنگ چوب به قهوه‌ای تیره تبدیل می‌شود. اما اگر ترمووود بدون پوشش در معرض آفتاب قرار بگیرد، رنگ آن به خاکستری یا نقره‌ای تغییر می‌کند. این تغییر رنگ، جذابیت خاص خود را دارد و بسیاری از افراد آن را می‌پسندند.
اگرچه روش‌های مختلفی برای ترموو کردن چوب وجود دارد، اما همه آن‌ها شامل سه مرحله اصلی خشک کردن، حرارت دادن و خنک کردن هستند. در این روش‌ها از موادی مانند بخار آب و روغن استفاده می‌شود.
تعمیر و نگهداری ترموود
ترموود به‌خاطر فرایند تولید منحصربه‌فردی که دارد، از عمر طولانی و پایداری بالایی برخوردار است. این ویژگی، ترموود را بی‌نیاز از ترمیم و نگهداری سطحی می‌کند. با‌این‌حال برخی از افراد برای تنوع و زیبایی بیشتر، از رنگ یا لکه چوب برای ترموود استفاده می‌کنند. همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، استفاده نکردن از رنگ چوب و ترمیم روی ترموود، به‌مرور زمان منجر به تغییر رنگ طبیعی آن به خاکستری مایل به نقره‌ای مشابه چوب درخت سرو یا لچک خواهد شد.
انواع چوب ترموود
ترموود در تنوع بالایی تولید و از نظر روش تولید به سه دسته کلی ترمو اس و ترمو دی و ترمو سی اس و بر اساس نوع چوب به دو دسته نرم و سخت تقسیم می‌شود. رایج‌ترین چوب‌هایی که برای ترموود استفاده می‌شوند شامل کاج، صنوبر و توس هستند.
1. ترموود اس (S)
ترمووود S با هدف دستیابی به مقاومت و پایداری بی‌نظیر در برابر شرایط محیطی تولید می‌شود. فرایند حرارت‌دهی تا دمای 180 درجه سانتی‌گراد، این نوع ترموود را به انتخابی ایده‌آل برای کاربردهای چالش‌برانگیز تبدیل می‌کند. استفاده از این نوع ترموود در ساخت و تولید محصولات، سبب 6 تا 8درصد تغییر در ابعاد و تورم آن‌ها می‌شود. ترموود ترمو اس به‌طور گسترده در ساخت مبلمان، اتصالات درب و پنجره، کفپوش و دیگر مصارف مشابه به ار می‌رود.
2. ترموود دی (D)
ترمو D نوعی دیگر از ترموود با مقاومت و پایداری بی‌نظیر است که برای ماندگاری طولانی در شرایط سخت طراحی شده است. ترموود نوع D در دمای 220 درجه سانتی‌گراد حرارت داده می‌شود که این فرایند، مقاومت بالایی در برابر شرایط محیطی به آن می‌بخشد. میزان رطوبت و شرایط دمایی این نوع ترموود، بین 5 تا 6درصد تغییر و تورم خواهد داشت.
3. ترمو سی اس (CS)
چوب ترموود کلاس CS، به‌عنوان یک کلاس ویژه، ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارد که آن را برای کاربردهای خاص مناسب‌تر می‌کند. در فرایند تولید، چوب در دمای 215 تا 230 درجه سانتی‌گراد و با رطوبت 4 تا 7درصد حرارت می‌بیند. از این چوب برای روکش و عرشه استفاده می‌شود.
4. ترموود چوب نرم
ترموود نرم از درختان سوزنی‌برگ مانند سرو، صنوبر و کاج به دست می‌آید. این نوع ترموود در مقایسه با ترموود سخت، از استحکام و چگالی کمتری برخوردار است و بیشتر در معرض خطر شکستگی قرار دارد. به دلیل سبکی و مقرون‌به‌صرفه بودن، ترموود با چوب نرم در نمای ساختمانی کاربرد فراوانی دارد.
5. ترموود چوب سخت
ترمووود نوعی چوب فرآوری شده است که از چوب سخت درختان پهن برگ مانند گردو، صنوبر، بلوط، افرا، گیلاس، راش و زبان گنجشک تولید می‌شود. این فرایند شامل گرم کردن چوب در دمای بالا (حدود 180-220 درجه سانتی‌گراد) در محیط بدون اکسیژن است. این فرایند خواص چوب را تغییر می‌دهد و آن را بادوام‌تر، پایدارتر و در برابر پوسیدگی و حشرات مقاوم‌تر می‌کند.
کاربرد چوب ترموود
مصالح و چوب ترموود به دلیل مزایای متعددی مانند پایداری و زیبایی، به‌طور فزاینده‌ای در صنعت ساختمان‌سازی و معماری مدرن، به‌ویژه در دکوراسیون داخلی و خارجی ساختمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. ترموود، به‌خاطر ویژگی‌های منحصربه‌فردی که آن را از سایر الوارهای چوبی متمایز می‌کند نه تنها در برابر شرایط مختلف مقاوم و سازگار است، بلکه از نظر معماری نیز قابلیت طراحی بالاییدارد داشته و جلوه‌ای خاص به طرح می‌بخشد. مدحت وود، متخصص در تولید انواع چوب، مخصوصا پلای وود میباشد که برای خرید پلای وود میتوانید به این شرکت اعتماد نمایید.
از ترموود در ساخت موارد زیر استفاده می‌شود.
- کف و کفپوش
- دیوارپوش
- دکوراسیون داخلی
- پله و نرده
- فضای باز ویلا و پارک
- آلاچیق
- لوور
- روف گاردن
- پرگولا
- قرنیز
- استخر و سونا
- درب و پنجره
مزایای استفاده از چوب ترموود
در حالت کلی مزایای ترمووود را به‌صورت زیر خلاصه می‌کنیم.
- مقاومت بالا و طولانی‌مدت در برابر فرسایش و شرایط محیطی
- نصب بسیار آسان و سریع
- شستشو و نگهداری آسان
- عایق حرارت بودن
- وزن کم
- تنوع رنگ
- قابلیت شکل‌پذیری بالا
- مقاوم در برابر حشرات و پوسیدگی
- فاقد صمغ و خلوص بالا
- نرمال کردن تغییرات ناگهانی دما
- توانایی بسیار بیشتر در مقابل آتش، آب، طوفان و برودت نسبت به چوب‌های دیگر
- عایق صدا
- تجزیه پذیر بودن و آسیب نرساندن به محیط زیست در زمان تخریب
معایب استفاده از چوب ترموود
ترموود مانند هر محصول دیگری در کنار مزایای قابل توجه خود، معایبی نیز دارد. از جمله:
- کاهش مقاومت مکانیکی
- مقاومت نداشتن در برابر اشعه ماورای بنفش افتاب
- قیمت بالا
- نابودی جنگل و محیط زیست
سخن پایانی
در سال‌های اخیر توجه به نمای ساختمان و دکوراسیون داخلی در کشورمان، چه از سوی طراحان و چه از سوی مشتریان، بسیار افزایش یافته است. در این میان گرایش به استفاده از چوب در طراحی، روندی رو به رشد را نشان می‌دهد که نویدبخش تحول مهمی در صنعت معماری است. حضور چوب در دکوراسیون داخلی یا نمای ساختمان، نه تنها عنصری از طبیعت، نماد آرامش و زیبایی را به فضای پر هرج و مرج و شلوغ شهر می‌آورد، بلکه ریشه در تاریخ و فرهنگ ایران نیز دارد. بررسی کاربرد چوب در مصارف خانگی ایرانیان از گذشته‌های دور تاکنون، گواه این ادعاست. در این مقاله، به معرفی جامع ترموود که شامل انواع، ویژگی‌ها و روش تولید آن بود، پرداختیم همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، چوب ترمو کاربردهای فراوانی دارد و می‌توان از آن در فضاهای داخلی و خارجی استفاده کرد.